Çepni: 'ÇAYKUR'u özelleştirmek için zarar etmesine göz mü yumuluyor?'

Doğu Karadeniz Bölgesinde, 182 bin aile, 787 bin dekar alan üzerinde yapılan çay üretim ile geçimini sağladığı örneğini veren HDP İzmir Milletvekili Murat Çepni,  Çay üreticileri; gübre fiyatlarından, mazota, elektrikten, çaylıkların bakımına, temizlenmesine, tarımsal ilaçların kullanımından, çay toplama bedeline kadar birçok tarımsal girdi fiyatlarında yaşanan fahiş artışlar nedeniyle büyük mağduriyetler yaşamaktadır" dedi.

GÜBRE KULLANIM ZAMANI VE FİYATLARI

RTE Üniversitesi Çay İhtisaslaşma Koordinatörlüğü’nün, Çay Yetiştiriciliğinde Gübreleme adlı yayınına göre, çay bahçelerinde en çok 25-5-10 (N P K)  kompoze gübre kullanıldığını belirten HDP'li Çepni, Dekara 70 kilogram gübre verilmesi önerildiğini ifade ederek, "Ayrıca çay topraklarının ihtiyacına göre dekar başına 3-4 ton (3-4 yılda bir) çiftlik gübresi verilebilmektedir. Birinci gübrelemenin Mart-Nisan aylarında, ikinci gübrelemenin ilk hasattan sonra, üçüncü gübrelemenin ise 2. hasattan sonra yapılması tavsiye edilmektedir. Türkiye Tarım Kredi Kooperatifleri, 14 Şubat 2022 tarihinden itibaren üre gübresinin 9 bin 200 TL, 20.20.0 gübresinin 6 bin 100 TL, çay gübresinin de 7 bin 500 TL’den satılacağını bildirmiştir" ifadelerini kullandı.

GÜBRESİZ ÇAYIN VERİMİ VE KALİTESİ DÜŞÜYOR

2021 Şubat ayında yaş çay gübresinin 2 bin 500 TL’den satıldığını belirten çay üreticilerinin, 2022 Yılı Yaş Çay Kampanyası öncesi kullanılacak olan gübre fiyatının 3 kat artmasına tepki gösterdiğini ifade eden Çepni, fiyat artışı nedeniyle gübre kullanamayacaklarını, bu durumun büyük verim kaybına ve çayı kalitesinin düşmesine neden olacağı uyarılarını dile getirdi.

KOTA KALKSIN, ÇAY ALIMINI ÇAYKUR YAPSIN 

Girdi artışına karşı, çay alım fiyatının maliyetleri karşılamadığını kaydeden HDP'li Çepni, ÇAYKUR’un uyguladığı kota ve kontenjan nedeniyle çay üreticilerinin, belirlenen taban fiyatın altında, özel şirketlere satmak zorunda kaldığını söyledi. 2020 yılında çay sektöründeki toplam alımın %53,4’ü 752 bin ton ile ÇAYKUR tarafından, %46,6’sı 655 bin ton ile özel sektör tarafından gerçekleştirildiği ni kaydeden Çepni, üreticilerin, kota ve kontenjanın kalkması, tüm yaş çay alımının ÇAYKUR tarafından yapılması taleplerini aktardı.

ÇAY ÜRETİCİSİNİN MAĞDURİYETİ SÜRÜYOR

ÇAYKUR'un son dört yıldır üst üste zarar etmesiyle tartışılan bir kurum haline geldiğini ifade eden Çepni, 2019  yılında 635.092.521,33 TL, 2020 yılında 547.247.289,94 TL, 2021 yılında ise 503. 840.000 TL zarar ettiği rakamları paylaştı. 

Anayasada, devletin üreticiye vereceği desteklerin 5488 sayılı Tarım Kanununda, belirlendiğini anımsatan Çepni, "2020 yılında çay üreticilerine fark ödemesi olarak 13 krş/kg, toprak analizi desteği 50 da ve üzeri araziler için 40 TL/da, 4 TL/da olan gübre desteği 8 TL/da olmuş ve mazot desteğinde ise 7 TL/da ödeme yapılmıştır. Yasalarla düzenlenmesine karşın girdilerde fahiş fiyat artışları, desteklerin yetersizliği ve bütüncül bir çay politikasının olmaması nedeniyle çay üreticilerin mağduriyetleri giderilmemektedir" eleştirisinde bulundu.

GÜBRE FİYATLARINDA DÜZENLEME OLACAK MI?

Konuyu meclis gündemine taşıyan HDP'li Çepni, Tarım ve Orman Bakanı Vahit Kirişçi'ye şu soruları yöneltti:

Çay üreticilerinin mağduriyetlerinin giderilmesi için gübre fiyatlarında düzenleme yapacak mısınız?

Gübre kullanamayan üreticilerin ürettiği çayda veriminin ve kalitesinin düşmemesi için ne gibi tedbirler alacaksınız?

Girdilerdeki fahiş fiyat artışına göre tarımsal desteklerde düzenleme yapacak mısınız? 

 
Son beş yılda çay üreticilerine ne kadar gübre desteği verilmiştir? Kaç üretici bu destekten yararlanmıştır? 

Kota ve kontenjan miktarları hangi ölçütlere göre belirlenmektedir? Çay üreticilerinin talebi olan çay alımında kota ve kontenjanın kalkması için çalışmalarınız olacak mıdır? 

 
Üreticilerin taban fiyat altında özel şirketlere çaylarını satmak zorunda kalmamaları için ne gibi tedbirler alacaksınız? Özel sektöre ürünlerini satmak zorunda kalan üreticilerin zararlarını gidermek için çalışmalarınız olacak mıdır? 

ÇAYKUR’u üreticiden yana faaliyet yürüten ve kar eden bir kurum haline gelmesi için ne gibi çalışmalarınız olacaktır? Kurumu milyonlarca TL zarara sokan yöneticiler için soruşturma açılacak mıdır?